AYM Başkanı Arslan: Kararının icra edilmemesinin hiçbir şekilde gerekçesi olamaz

Hukuk fakültesi öğrencileri sertifika töreninde konuÅŸan Anayasa Mahkemesi BaÅŸkanı Arslan, “Anayasa Mahkemesi kararının icra edilmemesinin hiçbir ÅŸekilde gerekçesi olamaz” dedi.

Zühtü Arslan, Anayasa Mahkemesi kararının icra edilmemesinin hiçbir ÅŸekilde gerekçesinin olamayacağını belirterek, “Bazı kararlara uyulmaması bireysel baÅŸvuru hakkını zedelemektedir” dedi.

Anayasa Mahkemesi Basın Müşavirliğinden yapılan açıklamaya göre, Arslan, Yüksek Mahkemede staj gören hukuk fakültesi öğrencileri için düzenlenen sertifika töreninde bir konuşma yaptı.

Hukuk devletinin niteliksel boyutunda akıl, ahlak ve adalet olmak üzere üç temel kavramla karşılaşıldığını dile getiren Arslan, akıl sahibi ve özgür olmanın ahlaki ilkeleri benimsemeyi gerektirdiğini vurguladı.

Arslan, “Ä°nsan olmak, kendimize hak gördüğümüzü baÅŸkası için de hak olarak görmeyi, kendimize yapılmasını istemediÄŸimizi baÅŸkalarına reva görmemeyi gerektirir“ ifadelerini kullandı.

Türkiye’de temel hak ve özgürlüklerinin korunması adına atılmış en önemli adımlardan birinin bireysel baÅŸvuru olduÄŸuna iÅŸaret eden Arslan, bireysel baÅŸvuruyla birlikte Anayasa Mahkemesine özgürlükleri koruma ve geliÅŸtirme misyonu yüklendiÄŸini, Yüksek Mahkemenin de bu misyonla bireysel baÅŸvuruları incelediÄŸini dile getirdi.

Anayasa Mahkemesinin bireysel baÅŸvuruda iÅŸ yükünü yönetilebilir düzeyde tutmayı baÅŸardığını, bu baÅŸvuru yolunu etkili ve baÅŸarılı ÅŸekilde uyguladığını ifade eden Arslan, “Bazı kararlara uyulmaması bireysel baÅŸvuru hakkını zedelemektedir” diye konuÅŸtu.

İhlal kararlarının uygulanması konusunda genel olarak bir sorun bulunmadığına işaret eden Arslan, şöyle devam etti:

“Anayasa Mahkemesince verilen ihlal kararlarına uyulmamasının gerekçesi olarak sunulan iki hususa kısaca deÄŸinmek ve size öğretilenlerin doÄŸru olduÄŸunu göstermek isterim. Birincisi, adli ve idari yargı sisteminde nihai ve baÄŸlayıcı kararları verme yetkisinin ilgili yüksek mahkemelere ait olduÄŸu, dolayısıyla kesinleÅŸmiÅŸ kararları ortadan kaldırmaya yönelik ihlal kararları verilemeyeceÄŸi ileri sürülmektedir. Açıkçası bu görüşün anayasal veya yasal hiçbir dayanağı olmadığı gibi bireysel baÅŸvuru kurumunun doÄŸasıyla da baÄŸdaÅŸtığı söylenemez.”

Tüm organlar Anayasa’yı yorumlama yetkisine sahiptir

Anayasa Mahkemesi BaÅŸkanı Zühtü Arslan, ihlal kararlarına uyulmamasına gerekçe olarak gösterilenlerden birinin “yorum farklılığı” olduÄŸunu belirterek, “Elbette, yüksek mahkemeler dahil kamu gücü kullanan tüm organlar Anayasa’yı yorumlama yetkisine sahiptir. Ancak bu yorumların yol açtığı uyuÅŸmazlıklar norm denetimi veya bireysel baÅŸvuru yoluyla Anayasa Mahkemesine taşındığında Anayasa’yı nihai ve baÄŸlayıcı ÅŸekilde yorumlayarak uyuÅŸmazlığı karara baÄŸlama yetkisi Anayasa Mahkemesine verilmiÅŸtir” ifadelerini kullandı.

Anayasa Mahkemesi kararlarının kesin olduğunu vurgulayan Arslan, kararların, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri, herkesi ve her kurumu bağladığına işaret etti.

Yüksek Mahkemenin kararlarına uyulmamasının gerekçesinin olmayacağını söyleyen Arslan, şöyle devam etti:

“Anayasa Mahkemesi, bir konuda karar verdikten ve son sözü söyledikten sonra katılmasak da buna uymak zorundayız. Bir yargı kararına katılmamak farklı, ona uymamak farklıdır. Birincisi meÅŸru, ikincisi ise meÅŸru deÄŸildir. Unutmayalım ki mahkeme kararları hatasız veya doÄŸru olduÄŸu yahut beÄŸendiÄŸimiz için deÄŸil, mahkeme kararı olduÄŸu için uygulanmak zorundadır. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesinin nihai ve baÄŸlayıcı kararından sonra artık mahkemeler ya da anayasal organlar arasında ortaya çıkabilecek görüş, yorum veya yaklaşım farklılıkları sadece eleÅŸtiri konusu olabilir. Ancak bu farklılıklar Anayasa Mahkemesi kararının icra edilmemesinin hiçbir ÅŸekilde gerekçesi olamaz.”

Meselelerimizi sadece hukuk zemininde kalmak suretiyle çözmek zorundayız

Anayasa ve kanunlarda, uyuÅŸmazlıkların nasıl karara baÄŸlanacağının öngörüldüğünü, Anayasal uyuÅŸmazlıkları çözen mercinin Anayasa Mahkemesi olduÄŸunu aktaran Arslan, “DiÄŸer kamu makamlarının konumu, uyuÅŸmazlığın tarafı olmaktan ibarettir. Herhangi bir yargısal uyuÅŸmazlıkta tarafların yorumunun uyuÅŸmazlığı çözen mahkemenin yorumundan üstün olduÄŸu düşünülemeyeceÄŸi gibi bunun en temel hukuk mantığıyla baÄŸdaÅŸtırılması da mümkün deÄŸildir” dedi.

Zühtü Arslan, Anayasa’nın hiçbir kurum veya kiÅŸiye Anayasa Mahkemesinin kararlarını Anayasa’ya uygunluk konusunda denetleme görevi vermediÄŸini ifade etti.

Bireysel baÅŸvuruda verilen ihlal kararlarına uyulmamasıyla verilen zararın sadece baÅŸvurucuların haklarından mahrum bırakılmasıyla sınırlı olmadığını söyleyen Arslan, ihlal kararlarının icra edilmemesinin, bireysel baÅŸvuru yolunu etkisiz kılabilecek nitelikte “vahim bir olay” olduÄŸunu vurguladı. BaÅŸkan Arslan, “Aklıselimle hareket ederek ihlal kararlarının etkili icrası dahil tüm meselelerimizi sadece hukuk zemininde kalmak suretiyle çözmek zorundayız“ diye konuÅŸtu.